Việt Nam là một quốc gia có nền văn hóa đa dạng và phong phú, với sự hiện diện của nhiều tôn giáo khác nhau. Tuy nhiên, không phải tất cả các tôn giáo đều được công nhận chính thức bởi Nhà nước. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các tôn giáo không được công nhận ở Việt Nam, Việt Nam có bao nhiêu tôn giáo được công nhận, các tôn giáo được công nhận ở Việt Nam, 16 tôn giáo được công nhận ở Việt Nam, danh sách các tôn giáo được Nhà nước công nhận và các tôn giáo không được Nhà nước công nhận.
1. Điều kiện để được công nhận là tổ chức tôn giáo
Theo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, một tổ chức tôn giáo muốn được công nhận phải đáp ứng các điều kiện sau:
- Hoạt động ổn định, liên tục trong ít nhất 5 năm.
- Có hiến chương và cơ cấu tổ chức rõ ràng.
- Người đại diện phải là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình.
2. Việt Nam có bao nhiêu tôn giáo được công nhận?
Tính đến năm 2025, Nhà nước Việt Nam đã chính thức công nhận 16 tôn giáo với 42 tổ chức tôn giáo. Các tôn giáo này bao gồm Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài, Phật giáo Hòa Hảo, Hồi giáo, Tôn giáo Baha’i, Tịnh độ Cư sĩ Phật hội Việt Nam, Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Bửu Sơn Kỳ Hương, Minh Sư Đạo, Minh Lý Đạo – Tam Tông Miếu, Chăm Bà La Môn, Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giê Su Ky Tô (Mormon), Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn và Giáo hội Cơ Đốc Phục Lâm Việt Nam. Các tôn giáo này đều có cơ cấu tổ chức rõ ràng, có lịch sử hoạt động lâu đời và đóng góp tích cực cho xã hội.
Dưới đây là danh sách các tôn giáo được Nhà nước công nhận:
- Phật giáo: Tôn giáo lớn nhất tại Việt Nam với hàng triệu tín đồ. Phật giáo Việt Nam gồm nhiều hệ phái như Bắc tông (Mahayana), Nam tông (Theravada) và Khất sĩ, với hệ thống chùa chiền rộng khắp cả nước.
- Công giáo: Một nhánh của Kitô giáo do Giáo hoàng lãnh đạo, được truyền bá vào Việt Nam từ thế kỷ 16. Công giáo Việt Nam có khoảng 7 triệu tín đồ và tổ chức theo hệ thống giáo phận dưới sự quản lý của Hội đồng Giám mục Việt Nam.
- Tin Lành: Một nhánh Kitô giáo được du nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỷ 20, với nhiều hệ phái khác nhau, phổ biến nhất là Hội Thánh Tin Lành Việt Nam (miền Bắc và miền Nam) và Liên hữu Ngũ Tuần.
- Cao Đài: Một tôn giáo nội sinh của Việt Nam, thành lập năm 1926 tại Tây Ninh. Cao Đài kết hợp các yếu tố của Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo, Kitô giáo và thần đạo, có hệ thống giáo lý, tổ chức chặt chẽ.
- Phật giáo Hòa Hảo: Thành lập năm 1939 bởi Huỳnh Phú Sổ, Phật giáo Hòa Hảo tập trung vào việc tu tại gia, giữ gìn đạo đức và không xây dựng chùa chiền.
- Hồi giáo: Chủ yếu được thực hành bởi cộng đồng người Chăm tại An Giang, Ninh Thuận, Bình Thuận. Có hai hệ phái chính: Hồi giáo chính thống (Islam) và Hồi giáo Bàni (biến thể Chăm bản địa).
- Tôn giáo Baha’i: Một tôn giáo có nguồn gốc từ Ba Tư vào thế kỷ 19, nhấn mạnh sự thống nhất của nhân loại, bình đẳng và phát triển tâm linh.
- Tịnh độ Cư sĩ Phật hội Việt Nam: Một tổ chức Phật giáo thành lập năm 1934, nhấn mạnh thực hành pháp môn Tịnh Độ (niệm Phật A Di Đà), kết hợp với các hoạt động y tế, từ thiện.
- Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa: Một tôn giáo nội sinh xuất hiện vào thế kỷ 19 tại Nam Bộ, tập trung vào bốn ân lớn: Ân tổ tiên, ân đất nước, ân đồng bào và ân Tam bảo.
- Bửu Sơn Kỳ Hương: Một tôn giáo bản địa xuất hiện từ thế kỷ 19, do Phật Thầy Tây An sáng lập, có ảnh hưởng lớn đến các tôn giáo khác như Phật giáo Hòa Hảo.
- Minh Sư Đạo: Một tôn giáo có nguồn gốc từ Trung Quốc, kết hợp giữa Đạo giáo, Nho giáo và Phật giáo, xuất hiện tại Việt Nam vào thế kỷ 19.
- Minh Lý Đạo – Tam Tông Miếu: Một tôn giáo nội sinh, kết hợp giữa Minh Sư Đạo, Minh Đường Đạo và Minh Thiền Đạo, nhấn mạnh tu luyện và phát triển tâm linh.
- Chăm Bà La Môn: Một hệ phái của đạo Hindu (Ấn Độ giáo) được duy trì bởi cộng đồng người Chăm ở Ninh Thuận, Bình Thuận.
- Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giê Su Ky Tô (Mormon): Một nhánh Kitô giáo xuất phát từ Mỹ vào thế kỷ 19, với đặc trưng là bộ sách “Kinh Mặc Môn” bên cạnh Kinh Thánh.
- Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn: Một nhánh Phật giáo kết hợp tín ngưỡng dân gian, xuất hiện vào thế kỷ 19 ở vùng Nam Bộ.
- Giáo hội Cơ Đốc Phục Lâm Việt Nam: Một nhánh của Kitô giáo, nhấn mạnh về việc tuân thủ ngày thứ bảy (Sabbath) là ngày nghỉ thánh, xuất phát từ phong trào Cơ Đốc Phục Lâm trên thế giới.
Nhà nước Việt Nam tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân, đồng thời quản lý hoạt động tôn giáo theo pháp luật nhằm bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và ngăn chặn các hành vi lợi dụng tôn giáo để vi phạm pháp luật.
3. Các tôn giáo không được công nhận ở Việt Nam
Mặc dù có nhiều tôn giáo được công nhận, vẫn có một số tôn giáo không được công nhận ở Việt Nam. Điều này thường xảy ra với các nhóm tôn giáo có quy mô nhỏ, thiếu cơ cấu tổ chức rõ ràng hoặc có những hoạt động bị coi là không phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam. Một số nhóm tôn giáo không được công nhận bao gồm:
- Phong trào Thầy Sai: Một nhóm tôn giáo mới chưa có đủ điều kiện để được công nhận.
- Một số nhóm Tin Lành độc lập: Những nhóm này hoạt động ngoài hệ thống Hội thánh Tin Lành Việt Nam và không tuân theo các quy định tôn giáo của Nhà nước.
- Một số phong trào tâm linh mới: Bao gồm những nhóm tự xưng có khả năng chữa bệnh, tiên tri hoặc có những giáo lý không phù hợp với đạo đức và pháp luật.
4. Những đạo bị cấm ở Việt Nam
Trong bối cảnh tôn giáo đa dạng tại Việt Nam, có những tôn giáo được Nhà nước chính thức công nhận và cũng có những nhóm tôn giáo, thường được gọi là “tà giáo,” không được công nhận do nhiều lý do khác nhau. Những nhóm này thường bị coi là vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội hoặc không phù hợp với văn hóa và truyền thống của Việt Nam.
Dưới đây là 30 tà giáo tại Việt Nam:
- Hội Thánh Đức Chúa Trời Mẹ (World Mission Society Church of God – WMSCOG) là một tổ chức tôn giáo có nguồn gốc từ Hàn Quốc, do Ahn Sahng-hong sáng lập năm 1964. Nhóm này tin rằng Ahn Sahng-hong là sự tái lâm của Chúa Giê-su và Zhang Gil-Jah là “Đức Chúa Trời Mẹ”. Tại Việt Nam, tổ chức này không được công nhận do các hoạt động lôi kéo tín đồ, tuyên truyền về “Ngày tận thế”, yêu cầu tín đồ từ bỏ gia đình, công việc và đóng góp tài chính lớn, gây nhiều tranh cãi trong xã hội.
- Đạo Hà Mòn: Xuất hiện tại Tây Nguyên, chủ yếu ở Kon Tum. Nhóm này tuyên truyền về việc “Đức mẹ hiển linh”, kích động tín đồ từ bỏ lao động sản xuất, gây bất ổn xã hội và bị chính quyền xử lý.
- Tà đạo Dương Văn Mình: Do Dương Văn Mình sáng lập, chủ yếu nhắm vào đồng bào dân tộc thiểu số phía Bắc. Nhóm này tự xưng là “chúa giáng thế”, lôi kéo người dân chống đối chính quyền và gây chia rẽ tôn giáo.
- Giê Sùa: Nhắm vào đồng bào dân tộc Mông, nhóm này tuyên truyền những nội dung khác với giáo lý, giáo luật của đạo Tin Lành, gây chia rẽ và mất đoàn kết trong cộng đồng.
- Đạo Bà Cô Dợ: Cũng nhắm vào đồng bào dân tộc Mông, nhóm này tuyên truyền những giáo lý lạ lùng, gây hoang mang và mất đoàn kết trong cộng đồng.
- Thanh Hải Vô Thượng Sư: Xuất phát từ Đài Loan, nhóm này bị chỉ trích vì các hoạt động tôn giáo mang tính chất mê tín dị đoan và trục lợi từ niềm tin của người dân.
- Đạo Dừa: Do ông Nguyễn Thành Nam sáng lập tại Bến Tre vào thập niên 1960, đạo này bị coi là tà đạo vì những hoạt động kỳ lạ và không phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc.
- Pháp Luân Công: Một môn tu luyện khí công và thiền định có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng bị coi là vi phạm pháp luật tại Việt Nam.
- Đạo Tràng Hương Quảng: Có nguồn gốc và bản chất liên quan đến Phật giáo nhưng bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Pháp Môn Di Lặc: Cũng liên quan đến Phật giáo, nhóm này bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Bửu Tòa Tam Giáo: Có nguồn gốc và bản chất liên quan đến Đạo giáo nhưng bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Đạo Bà Điền: Một hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện, bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Tin Lành Đề Ga: Một biến tướng của đạo Tin Lành, bị coi là tà đạo do các hoạt động ly khai và chống đối chính quyền.
- Đạo Ty: Một hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện, bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Đạo Tiên Rồng: Một hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện, bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Pháp Lý Vô Vi Khoa Học Huyền Bí Phật Pháp: Một hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện, bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Tà đạo Chân Không: Do Lưu Văn Ty ở Hà Tĩnh khởi xướng, nhóm này khuyên tín đồ thực hành những nghi lễ phản khoa học và trái với thuần phong mỹ tục.
- Hội Pháp Luân Chuyển Thế: Một nhóm pha trộn giữa Pháp Luân Công và các yếu tố huyền bí, bị coi là tà đạo do tuyên truyền sai lệch.
- Tà đạo Phạ Tốc: Do Cà Văn Liêng khởi xướng, nhóm này đã kích động hơn 50 người ở bản Pahé, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La tiến hành tự sát tập thể để sớm về “nước trời”.
- Đạo Ông Trần: Một hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện, bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Quán Âm Pháp Môn: Nhóm này có nguồn gốc từ Đài Loan, do Thanh Hải Vô Thượng Sư sáng lập, tuyên truyền các giáo lý khác biệt với Phật giáo chính thống, khuyến khích chế độ ăn thuần chay và phương pháp tu luyện đặc biệt, gây tranh cãi tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
- Đạo Long Hoa Di Lặc: Nhóm này tuyên truyền về việc Phật Di Lặc sẽ xuất hiện và cứu rỗi nhân loại, lôi kéo người dân tham gia vào các hoạt động mê tín dị đoan.
- Đạo Chân Không: Do Lưu Văn Ty ở Hà Tĩnh khởi xướng, nhóm này khuyên tín đồ thực hành những nghi lễ phản khoa học và trái với thuần phong mỹ tục.
- Đạo Hoàng Thiên Long: Nhóm này tuyên truyền về khả năng chữa bệnh bằng cách truyền năng lượng, yêu cầu tín đồ đóng góp tài chính đáng kể, gây ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế và sức khỏe của người tham gia.
- Đạo Pháp Môn Diệu Âm: Nhóm này khuyến khích tín đồ nghe các bài giảng được cho là có khả năng chữa bệnh và mang lại may mắn, dẫn đến việc người tham gia bỏ qua các phương pháp điều trị y tế chính thống.
- Đạo Tràng Hương Quảng: Nhóm này có nguồn gốc liên quan đến Phật giáo nhưng bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Pháp Môn Di Lặc: Cũng liên quan đến Phật giáo, nhóm này bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Bửu Tòa Tam Giáo: Có nguồn gốc liên quan đến Đạo giáo nhưng bị coi là tà đạo do các hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật.
- Nhất Quán Đạo: Là một tổ chức tôn giáo xuất phát từ Trung Quốc, do Lưu Thanh Hư sáng lập năm 1886 tại Sơn Đông, sau lan mạnh sang Đài Loan. Giáo phái này tự xưng là sự kết hợp của năm tôn giáo lớn gồm Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, Thiên Chúa giáo và Hồi giáo nhưng thực chất giáo lý chủ yếu vay mượn và biến tướng từ Phật giáo. Họ thờ một vị thần tối cao là Minh Minh Thượng Đế. Tại Việt Nam, Nhất Quán Đạo chưa được công nhận, bị xem là tà phái vì hoạt động không rõ ràng, mượn danh Phật giáo để lôi kéo tín đồ.
- Quán Âm Pháp Môn: một tổ chức có nguồn gốc từ Đài Loan, do Thanh Hải Vô Thượng Sư sáng lập. Nhóm này thần thánh hóa lãnh đạo, tuyên truyền giáo lý sai lệch pha trộn nhiều tôn giáo, khuyến khích tín đồ ăn chay tuyệt đối và thiền định theo phương pháp riêng. Tại Việt Nam, tổ chức này bị coi là tà đạo do hoạt động tài chính mờ ám và giáo lý lệch lạc so với Phật giáo chính thống.
Việc nhận diện và đấu tranh với các tà đạo đội lốt tôn giáo là rất cần thiết để bảo vệ an ninh trật tự và thuần phong mỹ tục của xã hội. Các tà đạo thường có những đặc điểm chung như:
- Giáo lý trái thuần phong mỹ tục: Tà đạo thường có những giáo lý không phù hợp với các giá trị văn hóa và đạo đức truyền thống. Chẳng hạn, khuyên người bệnh không dùng thuốc, chỉ cần cầu nguyện hoặc dùng “nước thánh,” “thuốc Phật,”… Đây là những phương pháp phản khoa học và có thể gây hại cho người theo.
- Lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi: Nhiều tà đạo lợi dụng niềm tin tôn giáo để lừa đảo, trục lợi từ người dân. Họ thường tổ chức các buổi hội thảo, live stream miễn phí để lôi kéo người tham gia, sau đó sử dụng hiệu ứng đám đông để khống chế và thu lợi.
- Người đứng đầu tự phong thánh, phật hoặc thần: Các tà đạo thường do những cá nhân tự xưng là “phật,” “thánh,” hoặc “thần” lãnh đạo. Họ thần thánh hóa bản thân và yêu cầu tín đồ sùng bái một cách mù quáng.
- Hoạt động ngầm và tinh vi: Tà đạo thường hoạt động dưới nhiều hình thức ngụy trang, như các nhóm bạn thân, câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa hay thậm chí qua các cửa hàng bảo hiểm, phòng khám tư, quán cà phê. Họ sử dụng các ứng dụng trực tuyến như Zoom, Telegram để tránh bị phát hiện.
5. Sự khác biệt giữa các tôn giáo được và không được công nhận
Dưới đây là bảng so sánh giữa các tôn giáo được công nhận và không được công nhận tại Việt Nam:
| Tiêu chí | Tôn giáo được công nhận | Tôn giáo không được công nhận |
| Cơ sở pháp lý | Được Nhà nước công nhận theo Luật tín ngưỡng, tôn giáo và có đầy đủ tư cách pháp nhân. | Không có tư cách pháp nhân chính thức, chưa được Nhà nước cấp giấy chứng nhận. |
| Thời gian hoạt động | Hoạt động ổn định, liên tục trong ít nhất 5 năm kể từ khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký. | Thường là các nhóm tôn giáo mới, chưa đủ thời gian hoạt động liên tục để được xem xét công nhận. |
| Hiến chương, quy chế | Có hiến chương, điều lệ rõ ràng, phù hợp với pháp luật. | Không có hoặc chưa hoàn thiện hiến chương theo yêu cầu pháp lý. |
| Người lãnh đạo | Là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, không có án tích, không vi phạm pháp luật. | Đôi khi do cá nhân tự phong, không rõ nguồn gốc hoặc có yếu tố nước ngoài can thiệp. |
| Cơ cấu tổ chức | Có hệ thống tổ chức rõ ràng, có cấp bậc và quản lý chặt chẽ. | Thường là các nhóm nhỏ, hoạt động tự phát hoặc không có cơ cấu tổ chức chặt chẽ. |
| Địa điểm sinh hoạt | Có địa điểm hợp pháp để đặt trụ sở, xây dựng chùa, nhà thờ, cơ sở thờ tự. | Thường sinh hoạt tại gia, thuê mượn địa điểm hoặc hoạt động bí mật. |
| Hoạt động truyền bá | Được phép truyền đạo, mở lớp giảng dạy theo quy định của pháp luật. | Không được phép truyền bá công khai, có thể bị kiểm soát do lo ngại ảnh hưởng tiêu cực. |
| Hoạt động tài chính | Có nguồn tài chính minh bạch, được Nhà nước giám sát về quyên góp và sử dụng tài sản. | Thường không có cơ chế kiểm soát tài chính, có nguy cơ trục lợi từ tín đồ. |
| Quan hệ với Nhà nước | Tuân thủ pháp luật, có mối quan hệ hợp tác với chính quyền. | Có thể đối lập hoặc có yếu tố cực đoan, dễ bị lợi dụng cho mục đích chính trị. |
| Quyền lợi tín đồ | Được đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tham gia các hoạt động tôn giáo hợp pháp. | Không có bảo hộ pháp lý, tín đồ có thể bị hạn chế hoặc gặp khó khăn khi hành đạo. |
| Khả năng phát triển | Được công khai phát triển, có sự hỗ trợ của Nhà nước. | Phát triển hạn chế, khó mở rộng do không có sự công nhận chính thức. |
Kết luận
Việt Nam có bao nhiêu tôn giáo được công nhận? Hiện tại, có 16 tôn giáo đã được Nhà nước công nhận chính thức. Danh sách các tôn giáo được Nhà nước công nhận bao gồm các tôn giáo lớn như Phật giáo, Công giáo, Tin Lành và nhiều tôn giáo khác. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số tôn giáo không được Nhà nước công nhận, chủ yếu là những nhóm tôn giáo mới hoặc không tuân thủ quy định pháp luật.
Qua việc hiểu rõ về các tôn giáo được và không được công nhận ở Việt Nam, chúng ta có thể thấy sự đa dạng tôn giáo và văn hóa phong phú của đất nước này. Đồng thời, cũng hiểu rõ hơn về chính sách tôn giáo của Nhà nước, góp phần xây dựng một xã hội đoàn kết, tôn trọng và hòa bình.
Ở địa bàn Bình Phước nhiều Từ Đường tổ chức truyền đạo không biết là tốt hay sấu có được nhà Nước cho phép hoạt động hay không (xin phép được dấu tên).